فلوچارت چیست و چه کاربردی دارد؟

یکی از ابزارهای قدرتمند تجاری فلوچارت ها هستند که با طراحی و ساختار مناسبی که دارند می توانند به شکلی بسیار موثر و کارآمد مراحل یک فرآیند را انتقال دهند. در واقع میتوان گفت آنها یکی از رایج ترین نمودارها به شمار میروند که به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند. اگر تمایل دارید بدانید فلوچارت چیست و چه کاربردی دارد این مطلب می تواند بهترین راهنما برای شما باشد.

فلوچارت چیست؟

فلوچارت نوعی نمودار به شمار میرود که نشان دهنده الگوریتم کامپیوتری است و تصویری بزرگ از یک فرآیند را ارائه می دهد. با کمک فلو چارت میتوان حل مسئله را به صورت قدم به قدم انجام داد و در طراحی فرآیند کاری از آن کمک گرفت.

در اصل فلوچارت ها کمک می کنند که روند را به نحو بهتری درک کنید و از آن به یک دید کلی برسید. از آن گذشته فرصتی را فراهم میسازند که بتوانید ایرادات را به بهترین شکل تشخیص داده و برای انجام فرآیند راه حل های مناسب تری را ارائه دهید.

چرا باید از فلوچارت استفاده کنیم؟

یکی از سوالات رایج برخی از افراد این است که چرا باید از فلوچارت استفاده کنیم؟ اگر بخواهیم مثالی در این مورد بزنیم می توانیم به الگوریتم LSI اشاره کنیم. این الگوریتم یکی از راهکارهای تحلیل معنایی در پردازش زبان طبیعی (NLP) به شمار میرود و هدف اصلی آن این است که روابط پنهانی که میان اسناد و واژه ها وجود دارند را کشف کند. این امر باعث می شود که نتایج جستجو بر اساس معنی بهتر و واضح تری صورت بگیرند.

شما به راحتی می توانید این الگوریتم را در فلوچارت پیاده سازی کنید تا درک آن راحت تر شود. با این مثال ممکن است تصور کنید که از فلوچارت تنها برای مسائل پیچیده و سخت استفاده می شود در حالی که می تواند در پیاده سازی منطق کلی نقش مهمی را ایفا کند. در واقع با کمک فلوچارت می توانید مسائل طولانی را به ساده ترین شکل ممکن ارائه دهید. این نوع چارت ها در مدیریت فرآیند کسب و کار ( BPM) نیز نقش مهمی را بر عهده دارند و یک رویکرد سیستماتیک برای بهبود این فرآیندها به حساب می آیند.

نمادهای فلوچارت و معنی هرکدام چیست؟

بیضی (Oval):
برای مشخص کردن بخش های ابتدایی و انتهایی فلوچارت از این نماد استفاده می کنند.

متوازی الاضلاع (Parallelogram):
نماینده ی عملیات های input و output است.

مستطیل (Rectangle):
نماینده ی پردازش در مواردی مثل دستکاری داده ها و عملیات های حسابی (arithmetic) است.

الماس یا ذوزنقه (Diamond):
این نماد نماینده ی فرآیندهای چند شاخه ای است که در آن ها با چند حالت مختلف (معمولاً true و false) روبه رو هستیم.

دایره (Circle):
دایره در فلوچارت به جای خط های طولانی قرار می گیرد.

فلش ها (Arrows):
بیانگر شارش منطق از یک مرحله به مرحله ی دیگر هستند.

Off-Page Connector:
این نماد مشابه دایره است، با این تفاوت که ادامه ی منطق را به صفحه ی دیگری انتقال می دهد و در واقع برعکس On-Page Connector عمل می کند.

Predefined Process:
به معنی فرآیند از پیش تعریف شده است و مجموعه ای از دستورات را نشان می دهد که مسئول پردازش خاصی هستند.

Comments:
همان طور که از نامش پیداست، برای درج توضیح یا کامنت در بخشی از فلوچارت به کار می رود.

آموزش فلوچارت – از ایده تا طراحی گام به گام

در این قسمت از مطلب تصمیم داریم به آموزش فلوچارت یا نمودار جریان به صورت گام به گام بپردازیم:

مرحله ۱ – شناسایی مراحل و فعالیت ها

در قدم اول باید مراحل و فعالیت ها را به صورت دقیق مشخص کنید. لازم است هدف خود را تعیین کرده و آیتم‌های صحیح را با نقاط شروع و پایان مناسب در جهت دستیابی به آن لحاظ کنید. در این بررسی ها دقت کافی به خرج دهید تا بتوانید مدل سازی بهتری داشته باشید.

مرحله ۲ – ترتیب دهی و ارتباط مراحل

سعی کنید وظایف را با در نظر گرفتن ترتیب زمانی مشخص نمایید. این پروسه ممکن است شامل بخش های مختلفی مانند صحبت با شرکت‌کنندگان، بررسی اسناد و مشاهده یک فرآیند باشد. حتما این مراحل را به شکل یادداشت درآورید تا بتوانید ترسیم نموداری را راحت تر آغاز کنید. از آن گذشته بر اساس نوع و شکل مربوطه نیز باید کارکردها را سازماندهی نمایید.

مرحله ۳ – رسم با ابزارهای دیجیتال

پس از طی کردن دو مرحله قبلی نوبت به رسم با ابزارهای دیجیتال می رسد. برای ترسیم نمودار از ابزارها و اپلیکیشن های مخصوص این کار می توانید کمک بگیرید.

مرحله ۴ – بررسی و اصلاح فلوچارت

در مرحله نهایی لازم است فلوچارت را بررسی و در صورت نیاز اصلاح کنید. مراحلی که انجام داده اید را با افراد شرکت کننده در این فرآیند مرور کنید و روند آنها را با دقت تمام بررسی نمایید. باید اطمینان حاصل کنید که هیچ آیتم با اهمیتی را از قلم نینداخته اید.

معرفی ابزارهای آنلاین برای کشیدن فلوچارت

طراحی فلوچارت دیگر نیازی به کاغذ و مداد ندارد. با ظهور ابزارهای دیجیتال و نرم افزارهای طراحی، می توان در چند دقیقه نمودار جریان دقیق و حرفه ای ایجاد کرد. این ابزارها نه تنها کار را سریع تر می کنند، بلکه قابلیت همکاری تیمی، مدل سازی فرآیند و ذخیره سازی ابری را نیز فراهم می آورند. در ادامه، چند ابزار محبوب و کاربردی برای رسم فلوچارت را معرفی می کنیم.

draw.io

Draw.io نوعی ابزار آنلاین رایگان و متن باز است که برای ترسیم فلوچارت ها به کار میرود. در اصل میتوان گفت این ابزار برای اشکال یک کتابخانه گسترده فراهم میسازد. امکان استفاده از این ابزار آنلاین در موبایل و دسکتاپ وجود دارد و به نوعی میتوان گفت با همه مرورگرها سازگار است.

Lucidchart

Lucidchart یک نرم افزار آنلاین برای سیستم‌عامل مک به شمار میرود که هم در نمودارهای ساده و هم در نمودارهای پیچیده قابل استفاده است. این ابزار نیز مانند ابزار قبلی در هر مرورگر و دستگاهی کار میکند.

Creately

Creately را میتوان یکی از ابزارهای بسیار پرطرفدار در طراحی نمودارهای گوناگون دانست. این ابزار رنگ و بوی تازه ای در طراحی شما ایجاد میکند و انتخاباتی مثل پالت رنگی و استایل را در اختیارتان قرار می دهد.

Miro

Miro یک پلتفرم همکاری آنلاین محسوب می شود که این امکان را برای تیم ها فراهم میکند که روی یک برد دیجیتالی در لحظه با یکدیگر کار کنند. این ابزار بینظیر با فراهم کردن امکاناتی مانند فلوچارت برای مدیریت پروژه فضای کاملی را ایجاد میکند.

انواع فلوچارت

فلوچارت ها انواع مختلفی دارند که در ادامه آنها را به شما عزیزان معرفی می کنیم:

فلوچارت ساده

فلوچارت ساده نوعی نقشه تصویری محسوب می شود که مراحل مربوط به حل یک مسئله یا انجام یک فرآیند را با کمک اشکال هندسی ارائه می دهد. در واقع با کمک یک فلوچارت ساده می توانیم بفهمیم که یک فرآیند از کجا آغاز شده، چه مراحلی دارد و به کجا ختم می شود.

فلوچارت فرآیند

هدف فلوچارت فرآیند نمایش مراحل انجام یک فرآیند به صورت گام به گام است. این فلوچارت از اجزاء مختلفی مانند شروع/پایان، تصمیم، عملیات و داده ورودی/خروجی تشکیل شده است و در موارد مختلفی مثل کنترل کیفیت، مهندسی صنایع و طراحی سیستم ها کاربرد دارد.

فلوچارت الگوریتم

فلوچارت الگوریتم به منظور نمایش الگوریتم برنامه‌نویسی و مراحل منطق حل مسئله استفاده می شود. این فلوچارت نقش بسزایی در پیاده سازی الگوریتم‌ها و برنامه ها ایفا میکند و تمرکز اصلی آن بر محاسبات منطقی و تصمیم ها است.

فلوچارت سازمانی

همانطور که از نام این فلوچارت میتوان فهمید هدف آن نمایش گردش کار میان افراد حاضر در یک سازمان و وظایف هر یک از آنها است. این نوع فلوچارت نقش مهمی را در مدیریت منابع انسانی و پروژه ها ایفا میکند و اجزا اصلی آن وظایف و نقش ها هستند.

فلوچارت بازاریابی و فروش

فلوچارت بازاریابی و فروش نقشه ای تصویری را به شما ارائه می دهد که از مرحله جذب مشتری تا خرید و وفادارسازی را در برمی گیرد. در واقع با کمک این نمودار می توانید بفهمید که یک مشتری قرار است از چه مراحلی بگذرد که به یک خریدار واقعی تبدیل شود.

فلوچارت در بازاریابی و فروش چگونه کاربرد دارد؟

فلوچارت در بازاریابی و فروش کاربردهای فراوانی دارد که رایج ترین آنها عبارتند از:

• رسم نمودار روند فروش
• ارائه جریان‌ های ثبت نام
• ترسیم کردن جریان یک نظرسنجی
• برنامه ریزی استراتژی‌های تحقیق
• انتشار سیاست‌های ارتباطی

تفاوت فلوچارت و الگوریتم چیست؟

هرچند فلوچارت و الگوریتم ارتباط نزدیکی دارند، اما در اصل دو مفهوم متفاوت هستند. الگوریتم مجموعه ای از دستورالعمل های گام به گام برای حل یک مسئله است، در حالی که فلوچارت نمایش بصری و گرافیکی همان دستورالعمل ها در قالب نمادها و فلش هاست.

الگوریتم مانند طرح اولیه ذهنی است و فلوچارت، مدل تصویری آن محسوب می شود. در علم رایانه، ابتدا الگوریتم طراحی می شود تا منطق برنامه مشخص گردد، سپس فلوچارت برای نمایش تصویری و بررسی جریان تصمیم گیری ها ترسیم می شود.

در مدیریت فرآیندهای سازمانی نیز همین منطق وجود دارد: الگوریتم به مثابه «روش انجام کار» است و فلوچارت، «نمودار جریان» آن روش را به تصویر می کشد. ترکیب این دو ابزار به مدیران کمک می کند تا فرآیندهای پیچیده را به زبان ساده و قابل اجرا تبدیل کنند.

مزایا و معایب فلوچارت

برای اینکه به درک بهتری از فلوچارت ها برسید لازم است با مزایا و معایب آنها آشنا شوید. در ادامه به صورت مجزا این مزایا و معایب را با شما عزیزان به اشتراک می گذاریم:

مزایا فلوچارت

• بهترین راهکار در جهت بیان منطق سیستم
• امکان تجزیه و تحلیل برنامه ها به ساده ترین شکل ممکن
• ارائه مستندات بهتر
• آسان بودن ردیابی خطاها
• درک راحت
• کمک به ارائه منطق صحیح
• امکان استفاده مجدد در آینده در صورت بروز مشکل

معایب فلوچارت

• دشوار بودن ترسیم برای برنامه های پیچیده و بزرگ
• هزینه بر بودن تهیه فلوچارت
• کاهش فرآیندهای نرم افزاری
• عدم وجود استانداردی برای تعیین جزئیات
• سخت بودن فرآیند اصلاح

جمع بندی

در این مطلب در رابطه با اینکه فلوچارت چیست و چه کاربردی دارد با شما عزیزان صحبت کردیم. بیشتر الگوریتم ها عموما پیچیده هستند و پیاده سازی کد مربوط به هر یک از آنها ممکن است بیش از حد طولانی یا متشکل از دستورات خیلی پیچیده باشد. فلوچارت ها کمک می کنند که بتوانیم به فهم بهتری از یک الگوریتم برنامه نویسی و روش عملکرد آن برسیم. در واقع این نمودار را میتوان نمایشی گرافیکی از فرآیندهای مربوط به یک برنامه دانست که باعث ساده سازی روند یک الگوریتم می شوند.

سوالات متداول درباره فلوچارت

1. فلوچارت چه تفاوتی با نمودار BPMN دارد؟

فلوچارت ساختاری ساده تر دارد و برای نمایش کلی فرآیندها به کار می رود، در حالی که BPMN زبان رسمی تر و دقیق تری برای مدل سازی فرآیندهای سازمانی است و جزئیات بیشتری از نقش ها، داده ها و رویدادها را نشان می دهد.

2. آیا برای طراحی فلوچارت نیاز به دانش فنی داریم؟

خیر. فلوچارت ابزاری است که حتی افراد غیر فنی نیز می توانند از آن استفاده کنند. تنها کافی است با نمادهای پایه و منطق فرآیند آشنا باشید. ابزارهای آنلاینی مانند Lucidchart یا draw.io طراحی را بسیار آسان کرده اند.

3. فلوچارت در چه حوزه هایی کاربرد دارد؟

فلوچارت در حوزه های متنوعی از جمله مهندسی، برنامه نویسی، آموزش، مدیریت پروژه، تحلیل فرآیند، بازاریابی و تولید کاربرد دارد. هرجا که نیاز به نظم، مدل سازی و تحلیل فرآیند کاری وجود داشته باشد، فلوچارت بهترین گزینه است.

4. بهترین روش برای ترسیم فلوچارت چیست؟

بهترین روش، شناسایی دقیق مراحل، تعریف ورودی و خروجی هر بخش، و سپس رسم با ابزارهای دیجیتال است. پس از طراحی اولیه باید نمودار را بازبینی و اصلاح کرد تا با فرآیند واقعی هماهنگ شود.